Giao tiếp hiệu quả là gì?
Giao tiếp hiệu quả không chỉ đơn thuần là trao đổi thông tin. Nó là về hiểu cảm xúc và ý định đằng sau thông tin đó. Cũng như việc có thể truyền đạt rõ ràng một thông điệp, bạn cũng cần phải lắng nghe theo cách nắm bắt được toàn bộ ý nghĩa của những gì đang được nói và khiến người đối diện cảm thấy được lắng nghe và thấu hiểu.
Giao tiếp hiệu quả nghe có vẻ như là bản năng. Nhưng thông thường, khi chúng ta cố gắng giao tiếp với người khác, sẽ có vấn đề gì đó xảy ra. Chúng ta nói một đằng, người khác lại hiểu một nẻo, và những hiểu lầm, thất vọng và xung đột sẽ nảy sinh. Điều này có thể gây ra rắc rối trong các mối quan hệ gia đình, học đường và công việc của bạn.
Nhưng bằng cách học các kỹ năng giao tiếp hiệu quả, bạn có thể thắt chặt mối quan hệ với người khác, xây dựng lòng tin và sự tôn trọng lớn hơn, đồng thời cải thiện khả năng làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và sức khỏe xã hội, cảm xúc tổng thể của bạn.
Mẹo cải thiện kỹ năng giao tiếp của bạn
Cho dù bạn đang cố gắng cải thiện giao tiếp với người yêu, con cái, sếp hay đồng nghiệp, việc học các kỹ năng giao tiếp sau đây có thể giúp củng cố các mối quan hệ giữa các cá nhân của bạn.
Mẹo 1: Hiểu điều gì đang cản trở bạn giao tiếp tốt
Những rào cản thông thường đối với giao tiếp hiệu quả bao gồm:
Căng thẳng và cảm xúc mất kiểm soát. Khi bạn căng thẳng hoặc quá tải về mặt cảm xúc, bạn sẽ dễ đọc sai người khác, gửi các tín hiệu phi ngôn ngữ gây khó hiểu hoặc gây khó chịu, và rơi vào các mô hình hành vi theo quán tính không lành mạnh. Để tránh xung đột và hiểu lầm, bạn có thể học cách nhanh chóng bình tĩnh lại trước khi tiếp tục cuộc trò chuyện.
Thiếu tập trung. Bạn không thể giao tiếp hiệu quả khi bạn thực hiện nhiều việc cùng một lúc. Nếu bạn đang kiểm tra điện thoại, lên kế hoạch cho những gì bạn sẽ nói tiếp theo hoặc mơ mộng, bạn gần như chắc chắn sẽ bỏ lỡ các tín hiệu phi ngôn ngữ trong cuộc trò chuyện. Để giao tiếp hiệu quả, bạn cần tránh những thứ gây mất tập trung và duy trì sự tập trung.
Ngôn ngữ cơ thể không nhất quán. Giao tiếp phi ngôn ngữ nên củng cố những gì đang được nói, chứ không mâu thuẫn với nó. Nếu bạn nói một đằng nhưng ngôn ngữ cơ thể của bạn lại nói một nẻo, người nghe có thể sẽ cảm thấy bạn đang không trung thực. Ví dụ, bạn không thể nói “có” trong khi lắc đầu “không”. [Đọc thêm: Giao tiếp phi ngôn ngữ và ngôn ngữ cơ thể]
Ngôn ngữ cơ thể tiêu cực. Nếu bạn không đồng ý hoặc không thích những gì đang được nói, bạn có thể sử dụng ngôn ngữ cơ thể tiêu cực để bác bỏ thông điệp của người khác, chẳng hạn như khoanh tay, tránh giao tiếp bằng mắt hoặc gõ chân. Bạn không cần phải đồng ý, hoặc thậm chí thích những gì đang được nói, nhưng để giao tiếp hiệu quả và không khiến người khác cảm thấy phòng thủ, điều quan trọng là tránh gửi các tín hiệu tiêu cực.
Mẹo 2: Trở thành người lắng nghe tích cực
Khi giao tiếp với người khác, chúng ta thường tập trung vào những gì mình nên nói. Tuy nhiên, giao tiếp hiệu quả ít phụ thuộc vào việc nói hơn là lắng nghe. Lắng nghe tốt không chỉ có nghĩa là hiểu các từ ngữ hoặc thông tin được truyền đạt, mà còn hiểu những cảm xúc mà người nói đang cố gắng truyền tải.
Có một sự khác biệt lớn giữa lắng nghe tích cực và chỉ đơn thuần là nghe. Khi bạn thực sự lắng nghe – khi bạn tập trung vào những gì đang được nói – bạn sẽ nghe thấy những ngữ điệu tinh tế trong giọng nói của ai đó, cho bạn biết người đó đang cảm thấy như thế nào và những cảm xúc họ đang cố gắng truyền đạt. Khi bạn là một người lắng nghe tích cực, bạn không chỉ hiểu người khác tốt hơn mà còn khiến người đó cảm thấy được lắng nghe và thấu hiểu, điều này có thể giúp xây dựng mối quan hệ bền chặt và sâu sắc hơn giữa hai bạn.
Bằng cách giao tiếp theo cách này, bạn cũng sẽ trải nghiệm một quá trình giúp giảm căng thẳng và hỗ trợ sức khỏe thể chất và tinh thần. Ví dụ, nếu người bạn đang nói chuyện với đang bình tĩnh, việc lắng nghe một cách tích cực sẽ giúp bạn cũng bình tĩnh hơn. Tương tự, nếu người đó đang kích động, bạn có thể giúp họ bình tĩnh lại bằng cách lắng nghe một cách chú ý và khiến người đó cảm thấy được thấu hiểu.
Nếu mục tiêu của bạn là hiểu hoàn toàn và kết nối với người khác, việc lắng nghe một cách tích cực thường sẽ đến một cách tự nhiên. Nếu không, hãy thử các mẹo sau. Bạn càng thực hành chúng nhiều, các tương tác của bạn với người khác sẽ càng trở nên thỏa mãn và bổ ích.
Mẹo để trở thành người lắng nghe tích cực
Tập trung hoàn toàn vào người nói. Bạn không thể lắng nghe một cách tích cực nếu bạn liên tục kiểm tra điện thoại hoặc suy nghĩ về điều gì khác. Bạn cần tập trung vào trải nghiệm từng khoảnh khắc để nắm bắt được những sắc thái tinh tế và các tín hiệu phi ngôn ngữ quan trọng trong cuộc trò chuyện. Nếu bạn thấy khó tập trung vào một số người nói, hãy thử lặp lại những từ của họ trong đầu – điều này sẽ củng cố thông điệp của họ và giúp bạn tập trung.
Nghiêng tai phải. Nghe có vẻ lạ, nhưng nửa bên trái của não chứa các trung tâm xử lý chính cho cả việc hiểu lời nói và cảm xúc. Vì nửa bên trái của não được kết nối với nửa bên phải của cơ thể, nên việc nghiêng tai phải có thể giúp bạn phát hiện tốt hơn những sắc thái cảm xúc trong lời nói của ai đó.
Tránh ngắt lời hoặc cố gắng chuyển hướng cuộc trò chuyện sang mối quan tâm của bạn. Bằng cách nói điều gì đó như, “Nếu bạn nghĩ điều đó tồi tệ, hãy để tôi kể cho bạn những gì đã xảy ra với tôi.” Lắng nghe không giống như chờ đến lượt mình nói. Bạn không thể tập trung vào những gì ai đó đang nói nếu bạn đang hình thành những gì bạn sẽ nói tiếp theo. Thông thường, người nói có thể đọc được biểu cảm trên khuôn mặt của bạn và biết rằng tâm trí bạn đang ở đâu đó khác.
Biểu lộ sự quan tâm đến những gì đang được nói. Thỉnh thoảng gật đầu, mỉm cười với người nói và đảm bảo tư thế của bạn cởi mở và chào đón. Khuyến khích người nói tiếp tục bằng những nhận xét bằng lời nhỏ như “vâng” hoặc “ừm.”
Cố gắng gác lại sự phán xét. Để giao tiếp hiệu quả với ai đó, bạn không cần phải thích họ hoặc đồng ý với những ý tưởng, giá trị hoặc quan điểm của họ. Tuy nhiên, bạn cần gác lại sự phán xét của mình và kiềm chế việc đổ lỗi và chỉ trích để hiểu họ một cách toàn diện. Giao tiếp khó khăn nhất, khi thực hiện thành công, thường có thể dẫn đến một kết nối bất ngờ với ai đó.
Cung cấp phản hồi. Nếu có vẻ như có sự ngắt quãng, hãy phản ánh những gì đã được nói bằng cách diễn đạt lại. “Những gì tôi nghe thấy là,” hoặc “Nghe có vẻ như bạn đang nói,” là những cách tuyệt vời để phản ánh lại. Tuy nhiên, đừng chỉ đơn giản lặp lại những gì người nói đã nói nguyên văn – bạn sẽ nghe thiếu chân thành hoặc không thông minh. Thay vào đó, hãy bày tỏ những gì lời nói của người nói có ý nghĩa đối với bạn. Đặt câu hỏi để làm rõ một số điểm: “Ý bạn là gì khi nói…” hoặc “Đây có phải là ý bạn không?”
Lắng nghe cảm xúc đằng sau những từ ngữ. Tần số cao hơn của giọng nói con người chính là thứ truyền tải cảm xúc. Bạn có thể trở nên nhạy bén hơn với những tần số này – và do đó hiểu người khác thực sự đang nói gì tốt hơn – bằng cách tập thể dục cho các cơ nhỏ ở tai giữa (cơ nhỏ nhất trong cơ thể). Bạn có thể thực hiện điều này bằng cách hát, chơi nhạc cụ hơi hoặc nghe một số loại nhạc tần số cao (ví dụ như bản giao hưởng của Mozart hoặc concerto violin, thay vì nhạc rock, nhạc pop hoặc hip-hop tần số thấp).
Mẹo 3: Chú ý đến các tín hiệu phi ngôn ngữ
Cách bạn nhìn, lắng nghe, cử động và phản ứng với người khác cho họ biết nhiều hơn về cảm giác của bạn so với những từ ngữ đơn lẻ. Giao tiếp phi ngôn ngữ, hay ngôn ngữ cơ thể, bao gồm biểu cảm khuôn mặt, cử động và cử chỉ cơ thể, giao tiếp bằng mắt, tư thế, giọng điệu, thậm chí cả sự căng cơ và hơi thở của bạn.
Phát triển khả năng hiểu và sử dụng giao tiếp phi ngôn ngữ có thể giúp bạn kết nối với người khác, thể hiện những gì bạn thực sự muốn nói, vượt qua những tình huống khó khăn và xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp hơn ở nhà và tại nơi làm việc.
- Bạn có thể nâng cao hiệu quả giao tiếp bằng cách sử dụng ngôn ngữ cơ thể cởi mở – không khoanh hai tay, đứng với tư thế mở hoặc ngồi trên mép ghế, và duy trì giao tiếp bằng mắt với người bạn đang nói chuyện.
- Bạn cũng có thể sử dụng ngôn ngữ cơ thể để nhấn mạnh hoặc củng cố thông điệp bằng lời của mình – ví dụ như vỗ nhẹ vào lưng bạn bè trong khi khen ngợi thành công của họ, hoặc giơ nắm đấm lên để nhấn mạnh thông điệp của bạn.
Cải thiện cách bạn đọc hiểu các tín hiệu phi ngôn ngữ
Lưu ý đến những khác biệt giữa các cá nhân. Người dân từ các quốc gia và nền văn hóa khác nhau có xu hướng sử dụng những cử chỉ giao tiếp phi ngôn ngữ khác nhau, vì vậy điều quan trọng là phải tính đến tuổi tác, văn hóa, tôn giáo, giới tính và trạng thái cảm xúc khi đọc các tín hiệu ngôn ngữ cơ thể. Ví dụ, một thiếu niên người Mỹ, một góa phụ đang đau buồn và một doanh nhân châu Á có thể sử dụng các tín hiệu phi ngôn ngữ khác nhau.
Xem xét các tín hiệu giao tiếp phi ngôn ngữ theo nhóm. Đừng đọc quá nhiều vào một cử chỉ hoặc tín hiệu phi ngôn ngữ đơn lẻ. Hãy xem xét tất cả các tín hiệu phi ngôn ngữ bạn nhận được, từ giao tiếp bằng mắt đến giọng điệu đến ngôn ngữ cơ thể. Bất kỳ ai cũng có thể thỉnh thoảng phạm sai lầm và không duy trì giao tiếp bằng mắt, chẳng hạn, hoặc khoanh tay trong giây lát mà không cố ý. Xem xét các tín hiệu tổng thể để có được cái nhìn “đọc hiểu” chính xác hơn về một người.
Cải thiện cách bạn thể hiện giao tiếp phi ngôn ngữ
Sử dụng các tín hiệu phi ngôn ngữ phù hợp với lời nói của bạn thay vì mâu thuẫn với chúng. Nếu bạn nói một đằng nhưng ngôn ngữ cơ thể của bạn lại nói một nẻo, người nghe sẽ cảm thấy bối rối hoặc nghi ngờ rằng bạn đang không trung thực. Ví dụ, ngồi khoanh tay và lắc đầu không phù hợp với lời nói cho người khác biết rằng bạn đồng ý với những gì họ đang nói.
Điều chỉnh các tín hiệu phi ngôn ngữ theo ngữ cảnh. Ví dụ, giọng điệu của bạn nên khác nhau khi bạn nói chuyện với trẻ em so với khi bạn nói chuyện với một nhóm người lớn. Tương tự, hãy tính đến trạng thái cảm xúc và nền tảng văn hóa của người bạn đang tương tác.
Tránh ngôn ngữ cơ thể tiêu cực. Ngược lại, hãy sử dụng ngôn ngữ cơ thể để truyền đạt những cảm xúc tích cực, ngay cả khi bạn thực sự không trải qua chúng. Ví dụ, nếu bạn cảm thấy lo lắng về một tình huống – phỏng vấn xin việc, thuyết trình quan trọng hoặc buổi hẹn hò đầu tiên – bạn có thể sử dụng ngôn ngữ cơ thể tích cực để thể hiện sự tự tin, ngay cả khi bạn không cảm thấy như vậy. Thay vì bước vào phòng một cách dè dặt với đầu cúi xuống, né tránh ánh mắt và trượt vào ghế, hãy thử đứng thẳng người với vai ưỡn ra, mỉm cười và duy trì giao tiếp bằng mắt, đồng thời thực hiện một cái bắt tay thật chặt. Điều này sẽ khiến bạn cảm thấy tự tin hơn và giúp người kia cảm thấy thoải mái.
Mẹo 4: Kiểm soát căng thẳng
Bạn đã bao nhiêu lần cảm thấy căng thẳng trong cuộc tranh luận với vợ/chồng, con cái, sếp, bạn bè hoặc đồng nghiệp và sau đó nói hoặc làm điều gì đó mà sau này bạn hối hận? Nếu bạn có thể nhanh chóng giải tỏa căng thẳng và trở lại trạng thái bình tĩnh, bạn không chỉ tránh được những hối tiếc đó mà trong nhiều trường hợp, bạn còn giúp người kia bình tĩnh trở lại. Chỉ khi bạn ở trạng thái bình tĩnh, thư giãn, bạn mới có thể biết liệu tình huống có cần phản hồi hay không, hoặc liệu tín hiệu của người kia có cho thấy tốt hơn là giữ im lặng.
Trong những tình huống như phỏng vấn xin việc, thuyết trình kinh doanh, cuộc họp căng thẳng hoặc giới thiệu với gia đình người yêu, chẳng hạn, điều quan trọng là kiểm soát cảm xúc của bạn, suy nghĩ nhanh nhạy và giao tiếp hiệu quả dưới áp lực.
Giao tiếp hiệu quả bằng cách giữ bình tĩnh dưới áp lực
Sử dụng chiến thuật trì hoãn để có thời gian suy nghĩ. Yêu cầu lặp lại câu hỏi hoặc giải thích rõ ràng một tuyên bố trước khi bạn trả lời.
Dừng lại để suy nghĩ. Im lặng không nhất thiết là điều xấu – tạm dừng có thể khiến bạn có vẻ kiểm soát hơn là vội vàng trả lời.
Nêu ra một điểm và cung cấp một ví dụ hoặc thông tin hỗ trợ. Nếu câu trả lời của bạn quá dài hoặc bạn loanh quanh về một số điểm, bạn có nguy cơ khiến người nghe mất hứng thú. Thực hiện theo một điểm với một ví dụ và sau đó đánh giá phản ứng của người nghe để xem liệu bạn có nên đưa ra điểm thứ hai hay không.
Nói rõ ràng những gì bạn muốn nói. Trong nhiều trường hợp, cách bạn nói điều gì đó quan trọng như nội dung bạn nói. Nói rõ ràng, giữ giọng điệu đều đều và giao tiếp bằng mắt. Giữ ngôn ngữ cơ thể thoải mái và cởi mở.
Kết thúc bằng cách tóm tắt và sau đó dừng lại. Tóm tắt câu trả lời của bạn và sau đó ngừng nói, ngay cả khi nó tạo ra sự im lặng trong phòng. Bạn không cần phải lấp đầy sự im lặng bằng cách tiếp tục nói.
Giải tỏa căng thẳng nhanh chóng để giao tiếp hiệu quả
Khi cuộc trò chuyện bắt đầu nóng lên, bạn cần một thứ gì đó nhanh chóng và tức thời để giảm bớt cường độ cảm xúc. Bằng cách học cách giảm nhanh chóng căng thẳng trong thời điểm hiện tại, bạn có thể an toàn kiểm tra bất kỳ cảm xúc mạnh mẽ nào mà bạn đang trải qua, điều chỉnh cảm xúc của mình và hành động một cách phù hợp.
Nhận biết khi bạn bắt đầu căng thẳng. Cơ thể bạn sẽ cho bạn biết nếu bạn đang căng thẳng khi giao tiếp. Cơ bắp hoặc dạ dày của bạn có căng cứng không? Tay bạn có nắm chặt không? Bạn có thở nông không? Bạn có “quên” thở không?
Dành một chút thời gian để bình tĩnh lại trước khi quyết định tiếp tục cuộc trò chuyện hoặc hoãn lại.
Sử dụng các giác quan để giải tỏa căng thẳng. Cách tốt nhất nhanh chóng và đáng tin cậy để giải tỏa căng thẳng là thông qua các giác quan – thị giác, thính giác, xúc giác, vị giác, khứu giác – hoặc vận động. Ví dụ, bạn có thể cho một viên bạc hà vào miệng, bóp một quả bóng giảm căng thẳng trong túi, hít thở sâu vài lần, siết chặt và thư giãn các cơ, hoặc đơn giản là nhớ lại một hình ảnh êm dịu, giàu cảm xúc. Mỗi người phản ứng khác nhau với đầu vào từ các giác quan, vì vậy bạn cần tìm ra một cơ chế đối phó giúp bạn cảm thấy nhẹ nhàng.
Tìm kiếm sự hài hước trong tình huống. Khi được sử dụng một cách thích hợp, hài hước là một cách tuyệt vời để giải tỏa căng thẳng khi giao tiếp. Khi bạn hoặc những người xung quanh bắt đầu quá nghiêm trọng mọi thứ, hãy tìm cách làm cho tâm trạng nhẹ nhàng hơn bằng cách kể một câu chuyện cười hoặc một câu chuyện thú vị.
Sẵn sàng thỏa hiệp. Đôi khi, nếu cả hai bạn đều có thể linh hoạt một chút, bạn sẽ có thể tìm ra được một tiếng nói chung giúp giảm bớt căng thẳng cho mọi người liên quan. Nếu bạn nhận ra rằng người kia quan tâm đến một vấn đề nhiều hơn bạn, việc thỏa hiệp có thể dễ dàng hơn đối với bạn và là một khoản đầu tư tốt cho tương lai của mối quan hệ.
Đồng ý để không đồng ý, nếu cần thiết, dành thời gian để rời xa vấn đề để mọi người có thể bình tĩnh lại. Đi dạo bên ngoài nếu có thể, hoặc dành vài phút để thiền. Hoạt động thể chất hoặc tìm một nơi yên tĩnh để lấy lại thăng bằng có thể nhanh chóng giảm bớt căng thẳng.
Mẹo 5: Khẳng định bản thân
Biểu hiện trực tiếp, quyết đoán giúp giao tiếp rõ ràng và có thể giúp nâng cao lòng tự trọng và kỹ năng ra quyết định của bạn. Khẳng định bản thân có nghĩa là bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc và nhu cầu của bạn một cách cởi mở và trung thực, trong khi vẫn bảo vệ bản thân và tôn trọng người khác. Điều đó KHÔNG CÓ NGHĨA là thù địch, hung hăng hoặc đòi hỏi. Giao tiếp hiệu quả luôn là về việc hiểu người khác, không phải về việc thắng một cuộc tranh luận hoặc áp đặt ý kiến của bạn lên người khác.
Giải tỏa căng thẳng nhanh chóng để giao tiếp hiệu quả
Tôn trọng bản thân và các lựa chọn của bạn. Chúng quan trọng như bất kỳ ai khác.
Biết nhu cầu và mong muốn của bạn. Học cách thể hiện chúng mà không vi phạm quyền lợi của người khác.
Bày tỏ những suy nghĩ tiêu cực theo cách tích cực. Được phép tức giận, nhưng bạn cũng phải tôn trọng.
Tiếp nhận phản hồi tích cực. Chấp nhận lời khen ngợi một cách vui vẻ, học hỏi từ những sai lầm của bạn, yêu cầu giúp đỡ khi cần.
Học cách nói “không”. Biết giới hạn của bạn và đừng để người khác lợi dụng bạn. Tìm kiếm các lựa chọn thay thế để mọi người cảm thấy hài lòng về kết quả.
Phát triển các kỹ thuật giao tiếp quyết đoán
Khẳng định đồng cảm thể hiện sự nhạy bén với người khác. Đầu tiên, hãy nhận biết tình huống hoặc cảm xúc của người khác, sau đó nêu ra nhu cầu hoặc ý kiến của bạn. “Tôi biết bạn rất bận rộn ở cơ quan, nhưng tôi muốn bạn dành thời gian cho chúng tôi nữa.”
Khẳng định tăng dần có thể được sử dụng khi những nỗ lực đầu tiên của bạn không thành công. Bạn trở nên kiên định hơn theo thời gian, điều này có thể bao gồm việc phác thảo hậu quả nếu nhu cầu của bạn không được đáp ứng. Ví dụ: “Nếu bạn không tuân thủ theo hợp đồng, tôi buộc phải thực hiện hành động pháp lý.”
Thực hành sự quyết đoán trong những tình huống rủi ro thấp hơn để giúp bạn xây dựng sự tự tin. Hoặc hãy hỏi bạn bè hoặc gia đình xem bạn có thể thực hành các kĩ thuật khẳng định bản thân với họ trước không.
“Được chuyển ngữ từ bài viết “Effective Communication, Improving Your Interpersonal Skills” đăng tải trên website HelpGuide.org bởi tác giả Lawrence Robinson và Jeanne Segal.”
Được dịch bởi Nguyễn Đỗ Minh Đức.
Kênh thông tin liên hệ và kết nối cùng PnB Education:
Website: http://pnb.edu.vn/
Email: [email protected]
Hotline/Zalo: 0986.2010.32 (Ms. Huyền)
Tiktok: https://www.tiktok.com/@haudang.talent
Youtube: https://www.youtube.com/@pnbeducation
Facebook Page: https://www.facebook.com/TochucgiaoducPnB
Facebook Group: https://www.facebook.com/groups/giaotiepmoingay
Zalo Group: https://zalo.me/g/apfeuq097